Wpłynęliśmy na zmianę przepisów dotyczących prowadzenia zbiórek publicznych

1 kwietnia 2014 r. Prezydent Bronisław Komorowski podpisał nową ustawę o  zasadach prowadzenia zbiórek publicznych. Na gruncie nowej ustawy zbiórka publiczna zostaje ograniczona do darów w gotówce i w naturze, a kontrola przechodzi w ręce obywateli.  "To kluczowy moment dla uwolnienia energii społecznej, wyzwolenia ofiarności ludzi oraz wolności organizacji" – powiedziała Ewa Kulik-Bielińska, Dyrektorka Fundacji Batorego, z ramienia Forum Darczyńców zaangażowana w prace nad nową ustawą. Forum Darczyńców było liderem koalicji organizacji, które wspólnie pracowały nad zmianą regulacji.

Ustawa zastąpiła dotychczasową ustawę o zbiórkach – z 1933 r. Ogranicza pojęcie zbiórki publicznej do darów w gotówce i naturze, a tym samym wyłącza z niego środki, które przechodzą przez konto bankowe organizacji, czyli są ewidencjonowane i raportowane. Ponadto obowiązek uzyskiwania pozwolenia na zbiórkę publiczną zastąpi zgłoszenie zamiaru przeprowadzenia takowej, co znacznie skróci proces starań o rozpoczęcie zbiórki. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji stworzyło ramy do obywatelskiej kontroli organizacji prowadzących zbiórki w postaci portalu internetowego, na którym organizacje pozarządowe lub komitety społeczne będą zgłaszały chęć przeprowadzenia zbiórki i jeśli urzędnicy w ciągu 3 dni nie dopatrzą się uchybień formalnych, to automatycznie zbiórkę będzie można prowadzić. Wcześniej urzędy miały 30 dni na decyzję o wydaniu pozwolenia na zbiórkę. 

Sprawozdania ze zbierania środków oraz z ich rozdysponowania będą zamieszczane na portalu zbiorki.gov.pl. Ułatwi to dostęp obywateli do informacji dotyczących wyników zbiórki oraz nt. spożytkowania środków i darów, które przekazali. Teraz każdy, kto spotka wolontariusza z puszką na ulicy będzie mógł „za pomocą jednego kliknięcia” sprawdzić, czy dana zbiórka jest zgłoszona, a potem dowiedzieć się, co z zebranych środków zostało sfinansowane. Mam nadzieję, że dzięki temu nowemu prawu zachęcimy obywateli, by organizowali i uczestniczyli w zbiórkach. To właściwy moment, by podkreślić wagę obywatelskiej ofiarności – powiedział na wtorkowej uroczystości Prezydent.

Od sześciu lat organizacje pozarządowe zabiegały o zmianę przepisów dotyczących prowadzenia zbiórek publicznych. Poprzednia ustawa pochodziła z 1933 roku, ale największe trudności w zbieraniu środków na działania społecznie użyteczne spowodowało znowelizowane w 2003 roku rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, które wybiegając poza delegację ustawową, rozszerzyło definicję zbiórki publicznej na środki pozyskiwane poprzez wpłaty na konto i tzw. charytatywny SMS. To jedna z przyczyn – zdaniem organizacji – które zahamowały rozwój drobnej, masowej filantropii w Polsce, opierającej się na darowiznach z wykorzystaniem nowych technologii.

Forum Darczyńców, po zdiagnozowaniu ww. problemów, w 2008 roku zawiązało koalicję organizacji, które wspólnie pracowały nad zmianą regulacji. To była ciężka praca kilkunastu osób i tylko dzięki ich zaangażowaniu, konsekwencji w dążeniu do celu, a przede wszystkim współpracy udało nam się doprowadzić do zmian, które dziś stały się faktem – mówi Magdalena Pękacka, Dyrektorka Forum Darczyńców. Postulaty organizacji zyskały szerokie poparcie m.in.: Kancelarii Prezydenta RP, Parlamentarnego Zespołu ds. Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi i sejmowej Podkomisji stałej ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi. Prace nabrały tempa w 2012 roku, kiedy zbiórki publiczne przeszły w  kompetencje Ministra Administracji i Cyfryzacji. To ówczesny minister Michał Boni i Małgorzata Steiner z Departamentu Analiz i Komunikacji Publicznej nadali właściwy kierunek i tempo pracom. Urzędnikom MAiC należy się ogromne uznanie – komentuje Magdalena Pękacka – W modelowym procesie konsultacji społecznych przeprowadzili prace nad projektem nowej ustawy. Organizacje pozarządowe były włączone w konsultacje zarówno założeń ustawy, samego projektu jak i rozporządzeń. W efekcie mamy prawo sprzyjające większej przejrzystości prowadzonych zbiórek i  budujące relacje organizacji z darczyńcami.